"Το χειρόγραφο του Μιχαήλ"

Ένα σπουδαίο μεσαιωνικό χειρόγραφο που είχε χαθεί για αιώνες, «Το Χειρόγραφο του Μιχαήλ της Ρόδου», με το οποίο ασχολούνται κορυφαίοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο και το Πανεπιστήμιο ΜΙΤ Press των ΗΠΑ, θα παρουσιαστεί, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο μεσαιωνικό συμπόσιο, που διοργανώνει για δεύτερη χρονιά, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσαιωνικό Ρόδο, στα πλαίσια του Μεσαιωνικού Φεστιβάλ που θα πραγματοποιηθεί 24 και 25 Μαΐου.

«Εις το όνομα του Πατρός, εγώ, ο Μιχαήλ της Ρόδου, θα γράψω παρακάτω για την εποχή που ήρθα στη Βενετία. Ήταν 5 Ιουνίου του 1401».

Έτσι ξεκινάει το χειρόγραφο του ο Michale da Ruodo, όπως συνήθιζε να υπογράφει το έργο του, ο ξεχωριστός αυτός άνθρωπος, για να αφήσει πίσω του την παλαιότερη και εκτενέστερη πραγματεία που υπάρχει παγκοσμίως για τη ναυπηγική τέχνη: Τετρακόσιες σελίδες γραμμένες ιδιοχείρως, με σπάνιες πληροφορίες για την αστρολογία, με σχέδια και σχόλια καθώς και τα μαθηματικά που χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή, στη ναυσιπλοΐα. Πληροφορίες για τη ζωή των ναυτικών της εποχής και στοιχεία για την κοινωνία και τον πολιτισμό, από έναν ιδιαίτερης ευφυΐας άνθρωπο.

Ο Μιχαήλ πρέπει να γεννήθηκε στη Ρόδο γύρω στο 1385 και σε ηλικία 16 ετών κατετάγη στο Βενετικό στόλο ως κωπηλάτης. Δε γνωρίζουμε περισσότερα για την καταγωγή του, αλλά μάλλον πρόκειται για έναν φτωχό, αλλά φιλόδοξο Έλληνα πάροικο ή ακόμα και δούλο, που αναζήτησε μία καλύτερη τύχη στο στόλο της Βενετίας. Αυτό ήταν κάτι πολύ συνηθισμένο στο νησί εκείνη την περίοδο, καθώς είχε αναπτυγμένο το εμπόριο και τις σχέσεις με τη Βενετία. Αυτό όμως που διαφοροποιεί το Μιχαήλ, είναι ότι κατόρθωσε, μέσα στις επόμενες τέσσερις δεκαετίες, να αναρριχηθεί από την έσχατη αυτή θέση του κωπηλάτη και να καταλάβει το ανώτατο αξίωμα που θα μπορούσε να έχει ένας μη ευγενής εκείνη την εποχή και μάλιστα όχι Βενετός, δηλαδή να έχει την επίβλεψη και τη φροντίδα ολόκληρου του πληρώματος του πλοίου.

Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, ο Ρόδιος νέος έπλευσε με πολλά πολεμικά πλοία και έζησε μεγάλες θαλάσσιες, αιματηρές συμπλοκές, από τις οποίες κατάφερε να επιβιώσει. Είδε να κυνηγούν πειρατές στις θάλασσες, να επιτίθενται σε πόλεις και να κάνουν τρομερές μάχες.

Αργότερα μεταπήδησε στο εμπορικό ναυτικό και φαίνεται να ξαναεπισκέφτηκε τη Ρόδο το 1423, όταν πήγαινε με κάποιο εμπορικό πλοίο στην Αλεξάνδρεια και το 1440, πηγαίνοντας προς Βηρυτό, αφού συνόδευσε το Βυζαντινό Αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Μιχαήλ της Ρόδου πρέπει να παντρεύτηκε τρεις φορές και να έζησε μέχρι το 1445, οπότε πέθανε σε ηλικία περίπου 60 ετών, φτωχός και άρρωστος.

ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ

Το χειρόγραφο του Μιχαήλ της Ρόδου βρισκόταν στην αφάνεια για 400 χρόνια μέχρι που εμφανίστηκε το 1966 και ξανά το 2000, όταν παραχωρήθηκε για μελέτη στο Ινστιτούτο Ιστορίας της Επιστήμης και Τεχνολογίας του Ντίμπνερ.

Στόχος της μελέτης του χειρόγραφου του Μιχαήλ της Ρόδου, που ανέλαβε το Ινστιτούτο του Ντίπνερ, είναι να δημοσιοποιήσει, για πρώτη φορά, το περιεχόμενό του στο ευρύτερο κοινό, στους φοιτητές και μελετητές, μέσα από το Διαδίκτυο και να δημοσιεύσει την έκδοση της επιστημονικής μελέτης του χειρόγραφου.

Αυτό που κάνει σημαντικό το έργο του Μιχαήλ είναι η καταγραφή των στοιχείων που παραθέτει, καθώς στο σύνολό τους αποτελούν την παλαιότερη, ολοκληρωμένη μελέτη που έχει γίνει παγκοσμίως, σχετικά με τη ναυπηγική τέχνη και τη ναυσιπλοΐα. Πριν από το χειρόγραφο υπήρχαν μόνο αποσπασματικές ή επιδερμικές αναφορές στο θέμα. Στην Ελλάδα μάλιστα, ελάχιστες είναι οι αναφορές που γίνονται στη ναυπηγική τέχνη πριν από το 18ο αιώνα.

Το έργο του μεσαιωνικού συμπατριώτη μας, συνολικά 200 σελίδων, άρχισε να γράφεται το 1434 και αφού ολοκληρώθηκε, πέρασε μετά το θάνατό του από πολλούς μελετητές και συλλέκτες παλιών χειρογράφων, για να καταλήξει τελικά, μετά από πλειστηριασμό που έγινε στο Λονδίνο, στην ιδιοκτησία του ινστιτούτου του Dibner στο Cambridge της Μασσαχουσέτης. Το ινστιτούτο συγκρότησε την επιστημονική ομάδα η οποία ανέλαβε να εξετάσει αυτό το σημαντικό κληρονόμημα, τα τελευταία 5 χρόνια. Σήμερα, το χειρόγραφο φιλοξενείται στο Ινστιτούτο και Μουσείο της Ιστορίας της Επιστήμης στη Φλωρεντία της Ιταλίας.

Η μελέτη του έργου χρηματοδοτήθηκε, σε μεγάλο ποσοστό, από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστήμης και το Εθνικό Ίδρυμα Χρηματοδότησης Κλασσικών Μελετών όπως και από πολλά άλλα ιδρύματα.

Πηγή: hri