«Παραμύθι χωρίς όνομα»

Είναι γεγονός ότι η διαμόρφωση θετικής ή αρνητικής εικόνας μιας χώρας σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται απο τα μέσα επικοινωνίας που σε συνδυασμό με αρκετούς άλλους παράγοντες διαμορφώνουν την εικόνα της κάθε χώρας στο εξωτερικό. Bέβαια, η εικόνα δεν πηγάζει από το πουθενά, αντικατροπτίζει το γενικότερο προσανατολισμό της χώρας σε σχέση με ένα πλήθος ζητημάτων.

Συνήθως όμως τα πιο αδύναμα, πολιτισμικά ή οικονομικά κτλ κράτη με την αιτιολογία ότι μια βελτιωμένη εικόνα θα μπορούσε να δημιουργήσει πιο ευνοϊκές συνθήκες για ξένες επενδύσεις, στον τουρισμό, το εμπόριο, αλλά και για την ανάπτυξη πολιτικών σχέσεων με άλλα κράτη προσπαθούν να κατασκευάσουν μια πλαστή εικόνα, είτε μέσω των μμε, είτε μέσω του αθλητισμού, κ.α. που σε αρκετές περιπτώσεις δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι λίγοι όσοι προσπαθούν να δημιουργήσουν την εικόνα της χώρας τους συγκρίνοντας και δημιουργώντας την εικόνα (της χώρας τους) σε σχέση με την εικόνα κάποιας χώρας στο εξωτερικό. Μέσω αυτής της διαδικασίας κατά ένα μεγάλο βαθμό ο πληθυσμός προκαλεί συζητήσεις, δομεί την αίσθηση και δημιουργεί «στάσεις»σε σχέση με τη χώρα καταγωγής του αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο.

Στον τόπο μας τις τελευταίες δεκαετίες η απότομη έλευση χιλιάδων οικονομικών μεταναστών σε μια κοινωνία που μέχρι τότε είχε μάθει να βλέπει μόνο τουρίστες άλλαξε τόσο την εικόνα της χώρας στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό.

Η αλλαγή της πληθυσμιακής σύνθεσης με τη σειρά της άλλαξε τόσο τον τρόπο που βλέπαμε εμείς τους άλλους, όσο και τον τρόπο που οι άλλοι άρχισαν να βλέπουν εμάς.

Άλλοι έλεγαν ότι παραβιάζουμε τα δικαιώματα των μεταναστών, άλλοι ότι οι λαθρομετανάστες αλλοιώνουν τη γενικότερη εικόνα με χαρακτηριστικά παραδείγματα την εικόνα που παρουσιάζει από τους transit λαθρομετανάστες η Πάτρα, την «αλλοίωση» του ιστορικού κέντρου της Αθήνας,κ.α.

Ταυτόχρονα, η «βιομηχανοποίηση» του τουρισμού τον «γκετοποίησε» με αποτέλεσμα ο τουρίστας να έρχεται κατά βάση σε επαφή μόνο με τουρίστες. Ως λογική συνέπεια ο «μύθος» της γοητείας των Ελλήνων και η αλληλεπίδραση που που είχε δημιουργηθεί και υπήρχε τη δεκαετία του ‘70 και του ‘80 μεταξύ του ντόπιου πληθυσμού και των πολιτών από τις δυτικές χώρες έπαψε να υφίσταται.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό ο Έλληνας άρχισε να έρχεται σε επαφή, μέσω των κοινωνικών αναζητήσεων και τον γεγονότων της καθημερινότητας μόνο με οικονομικούς μετανάστες και όπως είναι γνωστό η επίδραση ως αναφορά την κοινωνική αναπαραγωγή και εξέλιξη από αντιλήψεις ενός κατώτερου πολιτισμικά πληθυσμού υποβιβάσει τον κοινωνικό μέσο όρο.

Μεσα σε αυτά τα δεδομένα οι πολίτες δεν εμπλέκονται ενεργά σε προσπάθειες να επικοινωνήσουν και να κατανοήσουν τον κόσμο πέρα από τον κοντινό περίγυρό τους. Το φαινόμενο θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και ξενοφοβία, όχι όμως σε σχέση με τους μετανάστες που κατοικούν εδώ, αλλά σε σχέση με τους πολίτες της δυτικής Ευρώπης ή των usa.
Έτσι λοιπόν φτάσαμε μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας να πάψει και η οδική πρόσβαση τουριστών από την κεντρική Ευρώπη.

Ο παράγοντας Γιουγκοσλαβία επηρέασε σημαντικά στη διαμόρφωση αρνητικής εικόνας. Από το πουθενά έκανε τεράστια ζημιά, τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και γενικότερα. Ξαφνικά γίναμε μέρος, «συμμετείχαμε» στον εμφύλιο πόλεμο. Αν παρατηρήσουμε πιο προσεχτικά το ζήτημα θα δούμε ότι η Σλοβενία που ήταν τμήμα της Γιουγκοσλαβίας και ανεξαρτητοποιήθηκε πρώτη είχε λιγότερες απώλειες σε πολιτικό- επικοινωνιακό επίπεδο σε σχέση με τη χώρα μας από τον εμφύλιο πόλεμο και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Ιδιαίτερης μελέτης χρίζει και το γεγονός ότι ενώ φαίνεται σε επικοινωνιακό επίπεδο να υπάρχουν μεγάλες διαφορές με τις γειτονικές χώρες, ως πράξη δεν αποτρέπουν τις διμερής συνεργασίες σε επίπεδο οικονομίας. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο παράδειγμα σε σχέση με την Τουρκία, από την μια πλευρά τα τούρκικα πολεμικά πλοία έφτασαν στην Αθήνα, την ίδια στιγμή που ο οπαπ φαίνεται να αγοράζει την αντίστοιχη τουρκική εταιρία τυχερών παιχνιδιών, το ίδιο γίνεται και με τα Σκόπια .

Μεγάλη ήταν και η ζημιά το 2004 με αφορμή τη διοργάνωση των ολυμπιακών αγώνων, τόσο με τα ζητήματα ασφάλειας που προέκυψαν και απασχόλησαν για αρκετό χρονικό διάστημα τα μμε σε ολόκληρο τον κόσμο, όσο και με το ζήτημα των ντοπαρισμένων αθλητών που εμφανίστηκε με την έναρξη των αγώνων. οι εικόνες των «κρυμμένων αθλητών» έφτασαν παντού και επισκίασαν για μέρες ακόμη και την ίδια τη διοργάνωση. Η όποια θετική εικόνα είχε δημιουργηθεί πριν τους αγώνες διαλύθηκε, αν και στο τέλος η διοργάνωση χαρακτηρίστηκε για λόγους γοήτρου επιτυχής. Η εικόνα του σύγχρονου προσώπου της χώρας δέχτηκε καίριο χτύπημα στη διεθνή κοινή γνώμη.

Αυτό μπορούμε να το αντιληφθούμε και από το γεγονός ότι σήμερα η α.ολυμπία πέρα από τον οργανωμένο τουρισμό, δηλαδή, εκτός από όσους φτάνουν με τα κρουαζιερόπλοια, άλλους επισκέπτες από το εξωτερικό δεν δέχεται, το ίδιο συμβαίνει και στην υπόλοιπη χώρα.

Τριτοκοσμική είναι και η εικόνα που δίνουν για τη χώρα μας οι εικόνες των μεθυσμένων νεαρών σε διάφορα νησιά, οι φωτιές, αλλά και τα δημοσιεύματα «εσωτερικής επικαιρότητας» σε σχέση με τα διάφορα οικονομικά σκάνδαλα από την εποχή του σκανδάλου στο χρηματιστήριο και παλιότερα ακόμη.

Παράλληλα, το «Greek Zorbas» ως εξαγώγημο διαφημιστικό μήνυμα έγινε παραμύθι χωρίς εικόνα και παραθέτει σε όνομα ταβέρνας παρά σε εικόνα που παρουσιάζουμε ως πληθυσμός. επίσης, τα ελληνόπουλα είναι σήμερα τα πιο παχύσαρκα παιδιά της Ευρώπης.

Αν επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε κάποιους άλλους παράγοντες βλέπουμε ότι η σύγχρονη κουλτούρα σε σχέση με τον κινηματογράφο, τη μουσική, την τέχνη, τον αθλητισμό(ειδικά όταν δεν έχει βάση και συνέχεια) κ.α αποκλίνει σημαντικά από τον μέσο όρο της ευρωπαϊκής ένωσης ή των usa. Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι το γεγονός έχει επηρεάσει αρνητικά την ελληνική κοινωνία.

Οι διαπιστώσεις και οι αντιφάσεις δεν τελειώνουν όμως με τα όσα λίγα αναφέρονται παραπάνω και όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που η χώρα μας διαθέτει «ισχυρές εικόνες» που ανά πασά στιγμή μπορούν να προβάλουν και να διαμορφώσουν θετική αντίληψη.

Βεβαία από τη μια στιγμή στην άλλη η ανατροπή καταστάσεων που κατά κάποιο τρόπο παγιώθηκαν ως αντιλήψεις την τελευταία 20ετια δεν είναι εύκολη υπόθεση. Με δεδομένο όμως ότι η οικονομική κρίση και η κοινωνική επανάσταση των τελευταίων μηνών «μηδένισαν» στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης τις όποιες στρεβλές εικόνες είχαμε δημιουργήσει πρέπει να επιχειρήσουμε να αλλάξουμε την εικόνα που εκπέμπουμε ως χώρα.